Muallim Naci hayatı ve eserleri

Büyük bir edebiyat şairimizdir. Asıl adı Ömer'dir. İstanbulda doğdu. Arapça ve Farsçayı pek mükemmel bir şekilde öğrendi.  1867′de Varna ortaokulu müdür muavini olarak hayata atıldı. Çeşitli görevlerle Anadolu’da, Rumeli’ de dolaştı. Yazar, şair ve gazeteci olarak gittikçe büyüyen bir ün kazandı. Ahmet Mithat Efendi‘ye damat oldu. Eşi Mediha Hanım bestekar olduğu için, fikir bakımından Muallim Naci Efendi’yi destekliyordu. Naci, kayınpederinin ünlü gazetesi «Tercemân-ı Hakıykat»in edebi bölümünü idare ediyordu. Fakat bir müddet sonra onunla bozuşup, gazeteden ayrıldı. Mekteb-i Hukuk’a (Hukuk Fakültesi’ne) profesör oldu. Recaizade Ekrem Bey’le şiddetli bir kalem tartışmasına girişti. Bu tartışma, Saray’ın emriyle durduruldu.

Muallim Naci, bundan sonra, Galatasaray’ın yüksek sınıflarına edebiyat öğretmeni oldu. Öğrencilerini Türkçe ve edebî bilgiler bakımından olağanüstü özenle yetiştirdi; Tevfik Fikret bunların arasındadır. II. Abdülhamit‘in teveccühünü kazandı, rütbe, nişan ve atıyye aldı. 13 nisan 1893′te, 43 yaşında öldü. İstanbul’da II. Mahmut Türbesi mezarlığına gömüldü.

Muallim Naci XIX. yüzyılın ikinci yarısında yetişen Türk şairlerinin en büyüklerindendir. Klâsik şiirleri kadar, modern şiirleri de değerlidir.

Dili ve tekniği son derece düzgün, bazı şiirleri çok liriktir. Şiirlerini, birçok kitapta toplamıştır. Fransızca’dan manzum, mensur olarak yaptığı çevirmeler de çok değerlidir. Türkçe’nin en büyük üstatlarından olan Naci, çocukluk hatıralarını dilimizin nesir şaheserlerinden olan «Ömer’in Çocukluğu»nda toplamış, eser, derhal Batı dillerine çevrilmiştir. Dilbilgisi alanında yazdığı en önemli eser, hala Osmanlıca’nın en kullanışlı, en doğru sözlüğü olarak elden düşmiyen «Lugat-i Nâcî»dir. Çok çalışkan bir adam olan, yüzlerce öğrenci yetiştirip «Muallim» diye anılan Naci, gazetecilik alanında da binlerce makalesi ile halkın aydınlanması yolunda önemli rol oynamıştır.

Başlıca eserleri:

Ateşpare (şiirler, 1883); Şerare (şiirler, 1884); Füruzan (şiirler, 1885); Muallim (tenkidler, 1886); Demdeme (tenkidler, 1887); Ömer’in Çocukluğu (hâtıralar, 1889); Istılahat-ı Edebiye (edebiyat sözlüğü, 1889); Lügat-i Naci (sözlük, 1890); Meder (piyes, 1910); Esami (1892).

Hakkındaki eserler:

Muallim Naci (Hüseyin Avni, 1932); Muallim Naci; Hayatı, Şahsiyeti, Eserlerinden Seçme Parçalar (Murad üraz, 1938); Muallim Naci ile Recaizade Ekrem Arasındaki Münakaşalar ve Bu Münakaşaların Sebep Olduğu Edebi Hadiseler (Fevziye A. Tansel, 1953).